Oudenaarde - Kerkgate - Mater

De stad Oudenaarde wenst wegenis- en rioleringswerken uit te voeren in Mater. Mater kent een boeiende ontstaansgeschiedenis die tot op heden echter voor een groot deel nog gebaseerd is op indirecte aanwijzingen of legendes. Zo verschijnt Mater, dan nog Materna, voor het eerst in de geschriften in de late 9de en 10de eeuw. Daarvoor zouden er echter al meerdere nederzettingen gelegen zijn op het grondgebied van Mater, mogelijk teruggaand tot de 6de eeuw. In de 8ste eeuw zou de heilige Amelberga naast haar woning een kerk hebben laten bouwen, gewijd aan Sint-Martinus. Deze zou te situeren zijn ter hoogte van de huidige Sint-Amelbergakapel. De huidige Sint-Martinuskerk dateert vermoedelijk uit de tweede helft van de 17de eeuw of het begin van de 18de eeuw.
Voor een groot deel van het projectgebied wordt er door de geplande werken weinig tot geen verstoring van archeologische sites verwacht. De meeste straten bevinden zich immers op een helling, in het geval van de Tempelstraat zelfs een zeer steile helling. De erosiegraad is hierdoor matig tot hoog, met zogenaamde ‘holle wegen’ tot gevolg. Dit betekent dat de erosie, voor de verharding van de straten, eventuele archeologische sporen heeft doen verdwijnen. Dit heeft men reeds kunnen vaststellen in 2014 op de Holleweg net ten westen van Mater en met een werfbegeleiding die op het moment van schrijven (anno 2021-2022) aan de gang is in o.m. de Sint-Amelbergastraat, Boskant, de Kloosterweg en de Ruiterstraat. Voor de Tempelstraat en Kerkgate komt er daarom geen archeologisch vervolgonderzoek.
Ter hoogte van het Materplein daarentegen is de erosiegraad veel lager. Hier zijn mogelijk wel nog archeologische sporen aanwezig. Bovendien blijkt uit historisch kaartmateriaal dat er oorspronkelijk een kerkhof, omgeven door een kerkhofmuur, aanwezig was aan de west- en noordzijde van de kerk. De kerkhofmuur sluit aan op een gebouw aan de zuidzijde van de kerk dat minstens uit de 18de eeuw dateert. Deze aansluiting is te situeren ter hoogte van de huidige wegenis. Verder doen historisch onderzoek en een vergelijking met archeologisch onderzoek uit de ruimere regio vermoeden dat er rond de vroeg- tot volmiddeleeuwse dorpskern van Mater een zogenaamd enclosure lag. DIt is een soort omgrenzing, meestal d.m.v. gracht(en), al dan niet in combinatie met een wal of palissade. Deze doorkruist vermoedelijk op twee plaatsen de huidige wegenis van het Materplein. Tenslotte kent de weg ten zuiden en oosten van de kerk een voorloper waarvan de precieze ouderdom niet gekend is. Aangezien de erosie op deze locatie mogelijk minder impact had, is het mogelijk dat hier niet enkel de postmiddeleeuwse maar ook de oudere voorlopers van de weg bewaard zijn gebleven.
De ontstaansgeschiedenis en ontwikkeling van het dorp Mater zijn voor een groot stuk onbekend en de geplande werken vormen een mogelijke bedreiging voor verschillende archeologische resten die hier een inzicht in kunnen verschaffen. Daarom zal in het voorjaar van 2022 door middel van enkele proefputten het archeologisch potentieel van de wegenis rond de kerk op het Materplein verder worden ingeschat. Indien hieruit blijkt dat verder onderzoek noodzakelijk is, volgt hier mogelijk nog een opgraving uit op latere datum.